En ik duw met al m’n kracht tegen de wijzers van de klok

Marco Borsato - Stop de tijd

Als je aan Zwitserland denkt, stel je je vast chocolade, bergen en kaas voor. Bij mij komt de klokkentoren als eerst in mijn gedachte. Waar je je ook bevindt, je zult je altijd bewust zijn van de tijd dankzij de op elke kerk geplaatste zichtbare wijzerplaten. Het staat symbool voor de Zwitserse mentaliteit: Haast je als je tijd hebt, dan heb je tijd als je haast hebt. Het leven van een gemiddelde Erasmusstudent is hier niet op gebaseerd en dan ook in schril contrast met de Zwitsers. Dat treinen altijd op tijd zijn, leraren nooit te laat komen en avondeten rond 18 uur plaatsvindt geeft mij daarentegen de structuur die ik nodig heb.

Ik ben opgenomen in de Afrikaanse internationale gemeenschap, waarin ik de bijnaam ‘Witte Mama Afrika’ heb gekregen. Ze hebben de gedragscode mij nooit teleur te stellen, omdat ik ze doe denken aan hun zussen en omdat ik net als hen ‘into the Lord’ ben. Ik ben niet helemaal overtuigd van deze argumentatie, maar ik geniet van de respectabele positie. Ik word serieus genomen en ze geven me op alle vlakken vetorecht, behalve als het op tijd aankomt. Als tijd geld is, leven ze boven hun stand.

Zo had ik met Pasen een Afrikaanse brunch. Het zou om 13 uur beginnen en ik was bij mijn Ethiopische vriend G.D. Hij kreeg een belletje, moest nog douchen, drankjes halen en leek zich niet te beseffen dat het allang 13 uur was geweest. Toen ik hem om 14 uur de deur uit heb getrokken en we een half uur later aan de voordeur van het betreffende huis aankwamen, voelde ik me beschaamd. De arme meid had de hele morgen in de keuken gestaan en wij kwamen anderhalf uur later nog eens opdagen. Echter was mijn stress voor niets. We waren de eerste gasten.

Afgelopen anderhalve week had ik vakantie. Alle tussentijdse deadlines waren gehaald, waardoor ik mezelf vrije tijd gunde waarin ik niks voor school heb gedaan. Terrasjes met vriendinnen, poolen en bowlen met vrienden, diner hier, museum daar. Ik heb minder hard gewerkt dan mijn pinpas.

Op woensdag kwam C.K., mijn beste vriendin uit Nederland. In november bezocht ik haar in Budapest, waar ze een half jaar studeerde. Nu ik mijn tijd in Zwitserland slijt, was het een kans voor haar om mij op te zoeken. Hoewel de tijd hier voorbij vliegt, lijkt het stil te staan als ik haar zie. Onze gedeelde herinneringen zijn een sterke basis voor onze vriendschap en er zijn weinig woorden nodig om elkaar te doen herinneren aan onze grappige, gezamenlijke ervaringen. Voor alle buitenstaanders wordt onze humor met de tijd steeds onbegrijpelijker en werd er alleen maar benadrukt dat we zo op elkaar lijken. Het was leuk om haar een kijkje te geven in mijn leven hier. Dat ik iemand had die met me naar het Einsteinmuseum en het berenpark zonder beren wilde. Iemand die net als ik het liefst elke dag Mexicaans eet en die het Zwitsers-Duitse accent ook zo vreselijk vind. Iemand die weet wanneer de grens wat betreft vreemde vervelende mannen is bereikt en wanneer we onze lesbische act moeten inzetten.

Ik weet zonder navigatie bijna overal in Bern te komen en vergeet dan soms dat ik hier nog maar 10 weken zit. De dingen en mensen die eerst zo bijzonder waren, worden normaal. Hiermee werd ik geconfronteerd door C.K.’s komst in Zwitserland. In haar gezelschap ben ik met eigenaardige mensen in aanraking gekomen en dit heeft me op een idee gebracht voor een antropologisch schoolproject. Mijn doel van het antropologische onderzoek is Zwitsers bewust maken van hun privileges als burgers van zo een ontwikkeld land.  Dit wil ik gaan doen door voormalig illegalen te interviewen. Toen ik het project gisteren in de klas presenteerde, vroeg mijn docente hoe ik het voor elkaar heb gekregen om zoveel participanten te vinden die hun verhaal voor mij willen doen. Op het moment dat ik vertelde ze allemaal op straat te hebben ontmoet, zag ik de ongeloofwaardigheid op haar gezicht. Als ik later zelf antropologiedocent ben, zal ik ook lesgeven in rapport opbouwen.

L.R. is de eerste persoon die ik heb geïnterviewd. Hij nam me mee naar Basel, waar zijn geschiedenis in Zwitserland bij een asielzoekerscentrum begon. ‘Besef je dat het je niks gaat opleveren?’ vroeg ik hem, op aanraden van mijn docente. ‘Ik heb altijd gedroomd om beroemd te worden dus dit is mijn kans,’ zei hij. Toen hij me zag lachen, voegde hij eraan toe dat het ook een goede kans was om met mij in contact te zijn. Alhoewel ik een koelbloedig persoon ben, raakte zijn levensverhaal mij. Als illegaal in Zwitserland heeft hij hard moeten strijden om te overleven. Hij gaf mij veel nieuwe inzichten. Veel jonge immigranten trouwen met oude Zwitserse vrouwen en gaan er met het verblijfsvergunning vandoor. Het is een wanhoopsdaad van een grote groep Afrikanen waarin, volgens hem, 70% geen verblijfsvergunning heeft. L.R. gaf mij ook een antwoord op een grote levensvraag. ‘Als mannen en vrouwen gelijk zijn, waarom voelt een man zich dan vaker verplicht om te betalen voor een vrouw?’ Hij baseerde zijn visie op de Bijbel. Eva zocht voedsel voor Adam en ze gaf hem de verkeerde appel. Volgens L.R. was dit de eerste en de laatste keer dat een vrouw een man mocht voorzien. Na het interview in Basel besef ik dat zijn levensverhaal nog lang niet af is. Morgen ontmoet ik L.R. opnieuw. Hij heeft zelf weinig haast, maar ik heb nog heel wat papers voor de boeg. Met nog 2 maanden te gaan dringt de tijd. Gelukkig loopt mijn leven, zoals mijn Bachelordirecteur in Utrecht ooit zei, volgens een Zwitsers spoorwegboekje en heb ik me geadapteerd aan de Zwitserse mentaliteit. Haast je als je tijd hebt, dan heb je tijd als je haast hebt.