Solamente quisiera que el mundo no te mintiera

Luis Fonsi - ¿Quien te dijo eso?

Groente- en fruitafdeling medewerkster bij een supermarkt, promotiewerkster, caissière, schoonmaakster, muntverkoopster op evenementen, bediende in een jazz-restaurant, verse friet bakster in een kraam, achtergrondactrice in films, informatiepunt voor de NS, participant in medische en psychologische onderzoeken, kinderoppas, fietskoerier… In de tweede helft van mijn leven heb ik heel wat banen gehad. Behalve de financiële noodzaak, is het altijd bezigheidstherapie geweest. In de jaren dat ik in het buitenland woonde, vulde ik dit in door middel van vrijwilligerswerk. Docent Engels, reisleidster, huiswerkbegeleidster, hostess in een talencafé, evenementenorganisatrice, ansichtkaarten maken… er verschijnt een lach, maar vooral een traan op mijn gezicht als ik bedenk hoe complex mijn CV er inmiddels uit ziet. De afgelopen weken heb ik moeten accepteren dat ik (even) geen baan heb kunnen hebben. Hoewel ik 6 uren per dag aan de studie van de Spaanse taal heb besteed, voelde het alsof ik één grote vakantie had. Als ik zoveel tijd heb om na te denken, ontstaan de meest radicale ideeën: al mijn spullen verkopen om een liefdadigheidsproject te beginnen, activiste worden om voor de goudmijnmedewerkers op te komen of een man zoeken en proberen z.s.m. 5 kinderen te baren. Om jullie gerust te stellen kan ik mededelen dat ik bij zinnen ben gekomen en al mijn toekomstplannen even laat voor wat het is. Ik heb voldoende bezigheidstherapie aan fase 2 van mijn verblijf in Guatemala: een feministisch antropologisch onderzoek uitvoeren.

In Guatemala bestaat de populatie ongeveer uit 40 procent aan inheemse volkeren, waarvan de Maya’s de grootste groep vormen. De Mayavolkeren bestaan alleen al uit 23 verschillende groepen met onderling een andere taal. Dit lijkt heel veel, maar is slechts een klein percentage van de volkeren die er in de prekoloniale tijd bestonden. In de 500 jaren westerse bemoeienis (inclusief ziektes, geweld en menselijke keuzes), zijn veel culturen van de oorspronkelijke bewoners voor een groot gedeelte "weggevaagd". Daar waar veel elementen van de inheemse culturen nog goed tot hun recht komen, is de zwangerschap gerelateerde gezondheidszorg. Zogenoemde comadronas (inheemse vroedvrouwen) hebben hun eigen methodes om vrouwen te begeleiden vóór, tijdens en na de zwangerschap. Zwangere vrouwen drinken theeën, baden in kruidenwater, bevallen in een hurkpositie, kunnen in hun lokale talen praten en vinden ruimte voor religieuze uitingen (zoals gebeden).

Ik heb al verschillende keren geschreven over de armoede in Guatemala. Dit heeft helaas ook grote invloeden op zwangere vrouwen. Er zijn weinig landen waar het moeder- en kindersterftecijfer zo hoog is. De overheid geeft grote druk om de zwangerschap gerelateerde gezondheidszorg te verwesteren. Dit bedreigt de positie van de comadronas en de manier waarop zij vrouwen begeleiden tijdens de zwangerschap. Inmiddels zijn er ziekenhuizen met “moderne” verloskundigen die een oplossing zouden moeten zijn voor de bestrijding van de stervelingen in het kraambed. Wetenschappelijk onderzoek heeft echter bewezen dat de “westerse” gezondheidszorg niet voor minder moeder- en kindersterfte heeft gezorgd. Ook de door de overheid geïmplementeerde faciliteiten en programma’s blijken weinig effectief. Wat mij het meest verbaasd, is dat de zwanger vrouwen zelf niks wordt gevraagd. Hoewel het om hen draait, doet het voorkomen alsof hun belangen en voorkeuren vergeten worden.

Mijn onderzoek zal uitgevoerd worden in het kleine dorp San Juan La Laguna, waar bijna alleen maar inheemse volkeren wonen. Ik ga met behulp van een geboortekliniek op zoek naar het grote antwoord op: Wat voor soort zwangerschap gerelateerde gezondheidszorg hebben vrouwen nou zelf behoefte aan? Ook zal ik thema’s als moederschap en seksualiteit voorzichtig bespreekbaar maken, waarbij ik hoop dat mensen mij niet wantrouwen door de nieuwsberichten van de Nederlandse abortusboot van Women on Waves. Om geen problemen te krijgen met de ethische commissie, zal ik de komende tijd weinig bloggen over mijn onderzoeksresultaten. Desalniettemin kan ik mijn uiteindelijke scriptie wel delen met iedereen die net zo geïnteresseerd is in inheemse zwangere vrouwen als ik. ;-)